SORU: Ben 10 yıldır özel bir şirkette çalışıyorum ama şirketimiz özellikle son 2 yıldır maaş ödemelerini her ayın 21, 22, 23’üne kadar geciktirmekte. En son yaptıkları uygulama cumartesi günlerini de tatil yaptırarak (bir nevi ücretsiz izin) ayda 4 yevmiyemizi kesmek. Bu sebeplerden dolayı benim işyerinden tazminatımı alarak ayrılabilmem için kanuni yolla ne yapmamız gerekiyor? Böyle bir imkanımız, hakkımız var mı? Bir de tazminatımızı nasıl hesaplayabiliriz?

            Sayın M.G. Bir işçinin işyerinden tazminatlarını da alıp ayrılabilmesi için, sözleşmeyi haklı surette feshetmiş olması gereklidir. Bunun için de İş Kanunu md.24 hükümlerine dayanmalı ve iş sözleşmesini bu hükümler çerçevesinde feshetmelidir. Md.24/II hükümlerine göre, bir işçinin ücreti, kanun ve sözleşme şartlarına uygun bir biçimde hesap edilmez ve ödenmezse, işçi derhal sözleşmesini feshedebilir.

            Sorunuza gelecek olursak; işyerinden tazminatlarınızı alarak ayrılmanız için haklı bir sebebe dayanarak sözleşmeyi feshetmiş olmalısınız. Sorunuzda maaşların geç ödendiğini söylüyorsunuz. Maaşların geç ödenmesi haklı bir fesih nedeni olabilir. Fakat burada önemli olan sözleşmenizde ödeme günü belli mi? İş kanunu md.32’ye göre ücret en geç ayda bir kere ödenir. Ödeme gününü sözleşmede belli olması lazımdır.

 Yalnız burada şunu belirtmeliyim ki, ücretinizi geç aldığınız için sözleşmenizi haklı surette, bildirimsiz feshetmeniz durumunda, olası bir uyuşmazlıkta konu mahkeme tarafından incelenecek ve sözleşmeyi feshetmekte md.24 anlamında haklı olup olmadığınız mahkemenin takdirinde olacaktır. Demek istediğim kanunda ‘maaşı geç ödenen işçi haklı olarak sözleşmeyi feshedebilir’ diye açık bir hüküm yoktur. Md. 24’de sadece ‘ücret, kanun ve sözleşme şartlarına uygun bir biçimde hesap edilmez ve ödenmezse’ şeklinde bir ifade mevcuttur. Burada söylemek istediğim, sözleşmeyi fesh ettiğiniz takdirde, ücretin geç ödenmesinin, sözleşme ve kanun hükümlerine aykırı olduğunun, sözleşme barışını bozmamak için bu konunun bu zamana kadar gündeme getirilmediğinin belirtilmesi ve ispatı gereklidir. Bunların önüne geçmek için, işvereninize, ücretin sözleşme ve kanun şartlarına uygun olarak zamanında ödenmesi, eğer sözleşmede ödeme günü hakkında bir hüküm yoksa ödeme gününün keyfilikten uzak bir biçimde belirlenmesi gerektiği hususlarını içeren bir ihtarname çekmeniz yararınıza olacaktır. Ya da ücretinizi alırken ücret bordrosu veya başka bir yere imza atıyorsanız, imzanızla beraber ihtirazi kayıt da koymalısınız. Yargıtay, ücreti 15 gün geç ödenen işçinin sözleşmeyi feshinde haklı nedene dayandığını kabul etmiştir.

Son olarak, md.24 kapsamında fesih yoluna başvurduğunuz takdirde bunu, fesih için geçerli sebebin ortaya çıkmasından itibaren 6 iş günü içinde yapmalısınız.

Cumartesi mesaisi ile ilgili belirttiğiniz hususa gelince; işveren işçiye emeğinin karşılığı olarak ücret ödeme borcu altındadır. Yeni iş kanunumuza göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. İşverenin işçiye ödediği ücret haftalık 45 saat mesainin karşılığıdır. Bunun dışında işveren, ihtiyaç duyduğu takdirde işçinin onayıyla beraber fazla çalışmasını işçiden isteyebilir. Fakat işveren fazla mesaiye ihtiyaç duymuyorsa bu onun bileceği iştir. Bu durum ücretsiz izin sayılamayacağı gibi, size haklı fesih imkanı da vermez.        

            Kıdem tazminatınızın hesaplanmasına gelince: Kıdem tazminatınız son brüt ücret üzerinden hesap edilir. Kıdem tazminatı hesap edilirken esas alınan brüt ücrete, işten ayrıldığınız tarihten bir yıl öncesine kadar tarafınıza yapılan, para ve para ile ölçülmesi mümkün, akdi veya kanundan doğan, geçici olmayan, süreklilik arz eden ödemeler de eklenir ve kıdem tazminatınız bu şekilde hesap edilir. Çalıştığınız her yıl için son aldığınız ücret üzerinden, bir aylık ücreti, işvereniniz kıdem tazminatı olarak ödemek zorundadır.

            İş hukuku ile ilgili sorularınızı, yorumlar hanesinden veya avhakabe@hotmail.com adresine e-posta göndererek ulaştırabilirsiniz. Selamlar.